Mehmet Hakkı Suçin’in ‘Şiir Şiir Ayetler – Amme Cüzü Çevirisi’ adlı eseri, Kur’an ayetlerindeki şiirsel ritim, biçim ve estetik değerlerin çevirilerde kayba uğramasını bir parça telafi etme çabası olarak okunabilir. Sami Oktay Durukan yazdı.

Asırlardır bütün güzelliği ve görkemiyle parıldayan ve geçmişten geleceğe dünyamızı aydınlatan Kur’an güneşinden gelen ışık huzmeleri, bu sefer farklı bir gönül aynasına gelip değdi ve oradan da farklı renklere ve desenlere muhtaç gönüllerimize “şiir şiir ayetler” şeklinde yansıyıverdi.

Gözlerimizi çevirip baktığımızda evrene, yeryüzünde akan nehirlerin, vadilerde salınan ağaçların, gökyüzünde süzülen kuşların, ağır ağır üzerimizde seyreden bulutların, rahmetle yağan yağmurların, tenimizi okşayan rüzgârların, geceleri dünyamıza göz kırpan yıldızların, Mevlevi misali dönüp duran galaksilerin ve topyekûn varlığın oluşturduğu adeta muhteşem bir büyük kitabı müşahede ederiz hayranlıkla.

İşte yüce Kur’an da bu kâinat kitabının ilahi kelama dökülmüş bir tercümesidir. Büyük kitapta şahit olduğumuz o harika düzen ve ahengin, edebî estetik ve söz sanatı bağlamında kutlu Kur’an’daki izdüşümünü görebilmekteyiz.

Arapça olarak inen Kur’an-ı Kerim’in de tabii ki Arapça bilmeyenler için tercümesine ihtiyaç duyulmuş ve birçok Kur’an çevirisi ortaya konmuştur. Bununla birlikte bilinmektedir ki, orijinal bir eserin tercümesi onun aslı gibi olamaz. Dolayısıyla Kur’an’ın o muhteşem üslubundaki güzellikler de çeviride maalesef kayıplara uğramaktan azade olamamaktadır.

Burada şöyle denebilir: “Maksat ilahi mesajların kutsal kitaplar vasıtasıyla alıcısına ulaştırılmasıdır.” Doğrudur. Ancak, ilahi mesajların alıcısına ulaştırılmasında da üslup çok önemlidir. Nitekim Yüce Allah, Hz. Musa ve Hz. Harun’u Firavuna gönderirken onlara yumuşak söz söylemelerini emretmiştir. “Yumuşak söz” tebliğdeki tarza, metoda ve estetiğe işaret eder. Bundandır ki, Kur’an-ı Kerim’deki hakikatler, eşsiz söz sanatları ve kendine özgü müzikalitesi ile bezenmiş bir biçimde bizlere sunulmuştur.

Nehir gibi akan şiirsel temposuyla insanı sarmalıyor

Kur’an ayetlerindeki şiirsel ritim, biçim ve estetik değerlerin çevirilerde kayba uğraması karşısında bu durumu bir parça telafi etme çabası ile Mehmet Hakkı Suçin tarafından kaleme alınan “Şiir Şiir Ayetler – Amme Cüzü Çevirisi” adlı eser, Opus Yayınları tarafından yayınlandı.

Eseri elinize aldığınızda sizi şık ve şirin bir kapak tasarımı karşılıyor. Kitabın sayfalarında ilerlediğinizde çevirmenin önsözünden sonra karşınıza ilk olarak Fatiha “Açılış” Suresi geliyor ve merakla hemen okumaya başlıyorsunuz:

Rahman ve Rahim olan Allah’ın adıyla

Hamdolsun Allah’a, âlemlerin Rabbine
Affedene ve bağışlayana
Hesap Günü’nün yegâne sahibine

Yalnız sana ibadet ederiz
Ve yalnız senden
Yardım dileriz

Doğru yola ilet bizi
Nimet bahşettiklerinin yoluna

Girmeyelim gazaba uğramışların yoluna!
Girmeyelim yanlış yola sapmışların yoluna!

Diğer Kur’an meallerine nispetle bu çeviri daha önce alışık olmadığımız şekilde farklı üslubuyla, nehir gibi akan şiirsel temposuyla insanı sarmalıyor ve bir sonraki ayete iştiyakla geçmek istiyorsunuz. Ayetlerin hem içerik hem de biçimsel ritmini bir bütün olarak yakalayarak büyülü bir atmosferde ilerliyorsunuz. Örneğin Âdiyât “Nefes Nefese Koşan Atlar” Suresine geldiğinizde içerik ve biçimdeki uyumla birlikte ortaya çıkan sanatın zevkini duyumsayabiliyorsunuz:

Rahman ve Rahim olan Allah’ın adıyla

Andolsun!
Nefes nefese koşan atlara
Ateş saçan kıvılcımlara
Andolsun!

Sabaha karşı akın eden atlara
Derken etrafı toza dumana katan
Ve savaşın koynuna dalan atlara
Andolsun!

      İnsan nankördür Rabbine karşı!
      Kendisi de şahittir buna
      Zira pek düşkündür çıkarına

Bilmez mi ki kabirler boşaltıldığında
Ve kalpte gizli ne varsa döküldüğünde ortaya
Rableri gösterecektir her şeyi ona.

Çevirmenin, sure adlarının hem Arapçalarını hem de surelerin şiirselliğine katkı sağlayan Türkçe karşılıklarını verdiği dikkat çekmektedir. Öte yandan sayfaların bir tarafında surelerin Arapça orijinalleri ile hemen altında Arapça okuyamayanlar için Türkçe transkripsiyonu, sayfanın diğer tarafında ise Türkçe çevirileri bulunmaktadır. Kitabın sonunda ise kullanılan transkripsiyon tablosu ile Türkçede bulunmayan Arapça seslerin telaffuzlarını gösteren bir açıklama bölümü yer almaktadır.

Sonuç olarak, “Şiir Şiir Ayetler” adlı eser de bir çeviri ve bir yorumdur. Daha çok edebî zevke ve estetik ölçülere hitap eden bu örnek çeviri, bundan sonra Kur’an meallerini/çevirilerini yapacaklar için farkındalık oluşturması açısından önemlidir.

Kaynak: Dünyabizim (13 Şubat 2019, 18:21)